Ёрим ташлаб кетмасин, десангиз...

Оила қурганингизга бир неча йил бўлди. Фарзандлар, кундалик ташвишлар, рўзғор икир-чикирлари... Хуллас, энди асал ойидаги муносабатларни фақат ширин хотира сифатида эслаш мумкин. Сиз-ку бу «кулранг» ҳаётга амаллаб кўникарсиз, аммо эрингиз-чи? Кўчадан бирортасини топиб олса-я?!! Тўхтанг! Шу жойда тушкун хаёлларга чек қўйинг. Чунки муносабатларингизни ёрқин ва қизиқарли қилиш имконияти ҳали мавжуд. Фақат «нима қилиш керак» эмас, «нима қилмаслик лозим» деган саволнинг жавобини билиб олсангиз кифоя.

1. Бўлар-бўлмасга қўнғироқ қилаверманг!

Аёл киши ҳаётидаги ҳар қандай икир-чикирни ким биландир муҳокама қилишга мойил. Аввалига онаси, опа-синглиси, дугоналаридан иборат «текин қулоқ»лар рўйхатига турмушга чиққач, ўз-ўзидан эрини ҳам киритиб қўяди. Аммо шундоқ ҳам катта ташвишлар билан банд шўрлик эр бу «мўътабар» рўйхатга тиркалишга розими-йўқми — бу ҳақда аёл ўйлаб ҳам ўтирмайди. Шундай қилиб, эркакнинг иш вақти айни қизғин нуқтага етганда «Вой, дадаси, шунақанги ажойиб юбка сотиб олдимки...» деб бошланувчи «кутилмаган қўнғироқ» бўладию оила бошлиғининг сочига яна камида ўнта оқ оралайди.

Бу одатни ташланг! Тез-тез қўнғироқлашиб туриш бизни дугоналаримизга яқинлаштириши мумкиндир, аммо эркак киши билан бу умуман тескари натижага олиб келиши ҳеч гап эмас. Ахир унинг учун телефон — ахборот алмашиш воситаси! МУҲИМ ахборот алмашиш воситаси! Сиз эса ҳар соатда қўнғироқ қилавериб, унинг асабига тегасиз. Янги сотиб олинган либос — муҳим ахборот эмас! Буни ёдда сақланг!

Очиғини айтганда, аёллар эрларига бекорга қўнғироқ қилишмайди (унинг овозини эшитишимиз билан муносабатларимиз кўнгилдагидек эканини яна бир бор ҳис этиб, хотиржам бўламиз). Шунга қарамай, қоидани бироз ўзгартиришга тўғри келади. Оз муддатга «эфирдан йўқолинг». Энди хавотирланиш навбати уники: қаерда юрибсиз, нима билан бандсиз, нега жим бўлиб қолдингиз, болалар яхшими?.. Албатта, сизга бефарқ бўлмаган турмуш ўртоғингизни вақти келиб шу саволлар безовта қила бошлайди. Фақат муҳим жиҳатни унутманг: вақтинча жимлигингиз эркак кишини менсимаслик ёки ундан қочишга айланиб кетмасин! Шунчаки муносабатларингизни илиқ сақлаб туриш ташаббусини (гўёки) унга беринг.

2. Фақат ўзингизни тиқиштираверманг!

«Бир оиламизми, демак, барча бўш вақтимизни бирга ўтказишимиз, таътилга бир вақтда чиқиб, бирга дам олишга боришимиз, эрим ҳар оқшомни фақат оила даврасида ўтказиши керак...» Бўлмаган гап! Мутахассисларнинг фикрича, мустаҳкам оила сири тунги навбатчиликларга ҳам боғлиқ экан! Улар қисман ҳақ. Қисқа айрилиқ бир-бирингизни соғиниб қолиш имконини яратади: кечқурун телефонлашиб, кунни қандай ўтказганингиз ҳақида суҳбатлашиш, тонгда жуфтингизни алоҳида тайёргарлик билан кутиб олиш имкони туғилади. Агар туну кун бирга бўлсангиз, вақт келиб, умумий мавзулар ҳам тугайди, бир-бирингизнинг жонингизга тегиб қолишингиз мумкин. Бирор севимли машғулоти, ҳунари, илми, хуллас, эр ва рўзғордан бошқа ташвиши ҳам бор аёллар турмуш ўртоқларини кўпроқ мафтун этадилар. Бордию хотиннинг ҳаётдаги ягона ташвиши эри бўлса, бундан эркак киши чарчаши мумкин.

Демак, эрингизга раҳмингиз келсин. Уни илоҳийлаштирманг. Чунки кун келиб бу «оғир юк»ни кўтара олмай, қочиб кетиши мумкин. Ҳафтада бир марта бўлса-да унинг оиладан ташқарида ҳордиқ чиқариш, ошналари билан чойхонада паловхўрлик қилиш ёки футбол матчини бевосита стадионда томоша қилишга ҳаққи борлигини тан олинг. У кетганида сиз ҳам дам оласиз, вақтингиз ва эътиборингизни ўзингизга сарфлайсиз. Рухсат ололсангиз, онангизникида ётиб қолинг, дугоналарингиз билан учрашинг. Натижада бир-бирингизни соғинасиз ҳамда ўртоқлашиш учун талай янги мавзулар билан оила бағрига қайтасиз. Қолаверса, ёлғизликдан қўрққанингиз ёки зерикканингиз учун эмас, эрингизни севганингиз учун у билан бирга эканингизни исботлайсиз.

3. Кечинмаларингизни ундан яширманг!

«Гаплашиб олишимиз керак» дейишингиз ҳамоно эрингиз оёғини қўлига олганча қочиб қолишга тайёр туради. Сиз буни яхши билганингиз учун худди партизанлардек матонат билан норозиликларингизни ичга ютиб, жим юраверасиз. «Кўчада тупураверадими? Нима бўпти! Хуррак отадими? Чидаса бўлади! Асосийси, оила тинч...» дейсиз. Афсуски, бундай эмас. Тинч оққан сувнинг туби ғалвали эканини ўзингиз ҳам биласиз. Кун келиб, бу аламларингизни ичга ютишга жой қолмайди ва ҳаммасини вулқондек ташқарига отасиз. У эса... «Наҳотки шунақа бўлсам?! Нега энди тилинг чиқиб қолди?» дейди.

Маслаҳат шуки, ёрингиз билан очиқ ва самимий бўлинг. Унинг сизга ёқмайдиган, асабингизга тегадиган жиҳатларини танбеҳ эмас, ҳамдардлик оҳангида ўзига билдиринг. Эркаклар муносабатларда ойдинликни хуш кўришади. Аммо ўзларидан нима талаб қилинаётганини очиқ айтмасангиз, тушунишлари қийин бўлади. Ишора қилинг!

4. Кўрпани ўзингизга тортманг!

Баъзан рўзғор икир-чикирларини эримизга билдирмай, ўзимиз ҳал қилмоқчи бўламиз. «Шундоқ ҳам ишдан чарчаб келди», деймиз уни аяган бўлиб. «Ўзим бирпасда қилиб қўяман, майда-чуйдалар билан унинг бошини оғритмай», дея олижаноблик қиламиз. Натижада рўзғор ишларига аралашмай қўйган эркак бора-бора уларга қизиқмай ҳам қолади. Асосийси, рўзғор учун масъуллик ҳиссини йўқотиб қўяди. «Электр ҳаққини қачон тўлаганингни қаердан биламан? Бу қоғозларингни тушунмайман, ўзинг қарай қол», дея ғирт эркакларнинг вазифасига кирувчи ишларни ҳам сизга юклайдиган бўлади.

Рўзғор ишларининг бир қисмини, масалан, коммунал тўловлар, бозор-ўчар кабиларни унинг зиммасига юкланг. Бунда унинг босган ҳар қадамию сарфлаган ҳар сўмини назорат қилиш фикридан воз кечинг. Бир-икки хато қилса ҳам охири ўз пулини ақл билан сарфлашга ўрганади. Натижалар ҳақида эса сўрамасангиз ҳам ўзи ахборот беради. Мана кўрасиз!

Энг асосийси!

«Яхшиям сиз борсиз, дадажониси!» денг! Юқорида айтганларимизга юз фоиз амал қилганингиз билан туйғуларингизни изҳор эта олмасангиз, фойда бериши қийин. Эрингизга унинг ўз ҳаётингизда нақадар муҳим аҳамиятга эгалиги, сизнинг суянган тоғингиз эканини айтиб туринг. Фақат буни ҳам ўрнида, меъёрида қилинг. Тўтиқушдек такрорлаб, жонига тегиб кетманг. Асосийси, самимий бўлинг, эвазига самимият оласиз.

Мутахассис фикри

Шаҳноза ҲАЛИЛОВА, амалий руҳшунос: — Эрим ташлаб кетмасин десангиз, биринчи навбатда уни йўқотиб қўйишдан қўрқманг. Акс ҳолда йўқотиш эҳтимолингиз ортади, холос. Бугунги кун билан яшанг. Аёл бутун борлиғини тўлалигича эрига бағишлаб, ўзини унутиши керак эмас. Ўзингизни парваришлаш, соғлиқни тиклаш, ташқи кўринишингиз билан шуғулланишни кундалик одатга айлантиринг. Ўзини қадрлайдиган ва севган аёлни бошқалар ҳам авайлаб-асрайди. Эркак уйига дам олиш, эртанги кунга куч йиғиш ва янги муваффақиятларга илҳомланиш учун келади. Ҳар қандай даъвонгизни у овқатланиб, бироз ҳордиқ чиқариб, хотиржамлашганингиздан кейин айтинг. Аёлларнинг турмушга чиқмаган қизларга айтадиган бир маслаҳати бор: «Идеал эр бўлмайди, тегавер. Камчиликларини кейин ўзинг тўғирлаб олаверасан». Бу гапларга қулоқ осган келинчак тўйдан кейин енг шимариб эрини тарбиялашга киришиб кетади. Ўзини ҳурмат қиладиган эркак эса бунга чидай олмайди. Жуда тарбиялашни истасангиз, фарзандингиз туғилишини кутинг. Эрни еру кўкка ишонмай, кўнглига ҳадеб қарайвериш ҳам унинг ташқаридан аёл қидиришига сабаб бўлади. Аёл она бўлгач, фарзанди билан бирга эрига ҳам оналарча ғамхўрлик қила бошлайди. Психологик соғлом эркакка эса она ролини бажараётган хотин билан яшаш осон бўлмайди. Эрингизга рафиқа бўлинг, она эмас. Эркаклар кўпинча хотинларнинг кўп гапиришидан нолишади. Албатта, аёлларнинг нутқий имкониятлари эркакларникидан юқори. Лекин гапиришнинг ўзи камлик қилади, эшитишни ҳам ўрганинг. Ичингиздаги ҳамма гапни тўкиб-сочавермай, эрингизнинг кўнглидагиларни ҳам билишга, унга биринчи рақамли сирдош бўлишга ҳаракат қилинг.

Сиз ва идеал оила.
Аслида уй бекаси бўлиш ҳам бир санъат экан. Буни фарзандли бўлиб, декрет таътили вақтида уйда ўтирибгина тушундим. Илгари ота уйимда «институт ва иш» йўналиши бўйича тўхтовсиз қатнаганим боис бу мавзу ҳақида ўйлаш тугул, бундай «санъат» борлигини ҳам билмасдим.

Ҳар қандай касбни танласангиз ҳам албатта бу соҳа бўйича ўқиш учун бирорта олийгоҳ топилади. Лекин «профессионал уй бекаси» бўлиш учун онангиз, бувижонингиз, холаю амма, ҳатто қайнонангизнинг «мактаблари»да ўқиш ҳам баъзида камлик қилади. Қизиғи шундаки, ҳар бир аёлнинг «бахтли ва тотув оила қуриш дастури» ҳамда «рўзғор тутиш мактаби» бир-биридан фарқ қилади. Гўёки уларнинг ҳар бири ўз дастури, методикаси, ички қонунларига эгадек.

Аксарият ҳолларда оиладаги катта жанжаллар кичик муаммолардан бошланади. Агар биз аёллар турмуш ўртоғимизга қандай муносабат ёқишини ёхуд ўзимизга аҳамиятсиздек туюлган баъзи нарсалар эркаклар учун жуда муҳим эканлигига эътибор қаратсак, оиладаги «дока рўмол қуришлари» анчагина камаяр экан. Мен ҳам қисқа вақт бўлса-да, уч йиллик келинлик давримда эшитган панд-насиҳатлар, ўгитлардан, шунингдек, қилган хатоларимдан сабоқ олиб, ўзим учун ички тартиб қоидаларни ишлаб чиқдим. Ва сиз билан бўлишмоқчи бўлганларимни «Бахтли оила томон 25 қадам» дея номладим.

1-қадам
Турмуш ўртоғингиз уйга келганида «Хуш келибсиз!» дея табассум ила қарши олинг.

2-қадам
Ишдан, кўчадан келганида унга кўпроқ эътибор беринг, куни қандай ўтганлиги сиз учун жуда қизиқлигини билдиринг. Лекин бу қизиқиш «терговчи ва айбдор шахс суҳбати»га ўхшаб қолмасин.

3-қадам
Турмуш ўртоғингиз уйга келганида барча ишларингизни бироз четга суриб, у билан ёнма-ён ўтириб суҳбат қуринг. Бундай суҳбатларга фарзандларингиз ҳам қўшилсин. Кун давомида қилинган ишлар, олинган таассуротлар ҳақида бўладиган дилкаш суҳбатлар, турли мавзулар бўйича мунозаралар оила аъзоларини янада яқинлаштиради.

4-қадам
Ёрингиз уйда бўлмаганида уни соғинганингизни, уйга қайтишини сабрсизлик билан кутганингизни, келганидан жудаям қувонганингизни айтинг.

5-қадам
Уйдан ишгами, бозоргами, қаергалигидан қатъи назар, кўчага чиқиб кетаётган турмуш ўртоғингизга юзингизда табассум ила оқ йўл тиланг. Хайрлашаётиб, уни интизорлик билан кутишингизни албатта айтинг. Ҳар қандай эркак ўзи меҳр билан кутилаётган хонадонга доим ошиқади.

6-қадам
Муваффақиятга эришганида ҳам, ёки иши ўнгидан келмай турганида ҳам жуфти ҳалолингизга елкадош бўлинг. «Мен» ва «Сиз» сўзлари ўрнига «БИЗ»ни қўлланг. Турмушда «мен» олмоши «биз»га айланиши бир-бирингиз учун яшаётганингизни билдиради.

7-қадам
Ҳар қандай вазиятда ҳақ бўлсангиз ҳам, тортишишга уринманг. Сурункали гап талашишлар эр-хотин ўртасидаги муҳаббатни сўндиради. Бундай ҳолатларда сукут сақланг. Бироз вақт ўтгач, хотиржамлик билан тўғри тушунтирсангиз, у сизни албатта тушунади.

8-қадам
Бошқалар, айниқса, яқинлари, қариндошлари ва фарзандларингиз олдида турмуш ўртоғингизнинг шаъни, обрўсини ерга урманг. Аксинча, улар олдида ёрингизга кўпроқ ҳурмат кўрсатинг.

9-қадам
Турмуш ўртоғингизга бошқа эркакларнинг ютуғини гапириб ўтирманг. Билингки, ҳар кимнинг ўз ютуғи ва камчиликлари бўлади.

10-қадам
Агар сизнинг яқинларингиз эрингизга қандайдир ёрдам кўрсатган бўлишса, буни асло унинг юзига солманг, миннат қилманг.

11-қадам
Унинг яқинлари, қариндошларини ҳурмат қилинг. Ота-онаси, опа-синглиси, ака-укаси, амма-холалари, борингки, дўстларининг ҳам камчиликларини айтиб юрманг. Бунинг барчаси ўзингизга қарши иш бериши аниқ. Яхшиси, уларни баъзида уйингизга таклиф этиб, меҳмон қилинг ва дуоларини олинг.

12-қадам
Дўстлари, танишлари, қариндошлари билан кўришиб туриши, гап-гаштаклари, чойхонасига тўсқинлик қилманг, ҳадеб қистовга олаверманг. Бироқ ширинсўзлик билан якшанбани оиласига бағишлашини илтимос қилинг. Турмуш ўртоғингиз турли хил йиғинларига тўсқинлик қилмаётганингиздан уялиб ҳам бу илтимосингизга албатта ижобий жавоб қайтаради.

13-қадам
Умр йўлдошингиз ва унинг оила аъзоларига нисбатан хизматларингизни айтиб, миннат қилманг. Аксинча, шундай қилингки, улар сизнинг ёрдамингизсиз ишлари унмаслигини тушуниб етишсин.

14-қадам
Ўзингиз ишлаб топган пулни фақат ўзингизга сарфламанг. Турмушни ҳам моддий, ҳам маънавий бирдамлик гўзаллаштиради.

15-қадам
Истакларингиз амалга ошишини жуда хоҳлайсизми? Унда овозингиздаги буйруқ охангини илтимос оҳангига алмаштиринг.

16-қадам
Оилангизга Бутунжаҳон иқтисодий инқирози ўз таъсирини ўтказаётган бўлса, буни ҳадеб таъкидлаб, умр йўлдошингизни ранжитманг. Бу каби муаммоларни биргаликда ҳал этишга ҳаракат қилинг.

17-қадам
«Онангни отангга бепардоз кўрсатма» мақолини доим ёдда тутинг. Турмуш ўртоғингизга чиройли кўриниш учун ўзингизга оро беринг. Ишдан келишидан аввал ёки уйда эканлигида чиройли ва ораста кийиниб юринг.

18-қадам
Кайфиятсиз, жаҳлдор ёки хўмрайган ҳолда юрманг. Доим табассум ила юришга ва ҳулқингизнинг гўзал томонларини кўрсатишга ҳаракат қилинг.

19-қадам
Ёрингизнинг нималарни ёқтириб-ёқтирмаслигини жуда яхши биласиз. Келинг, унга ёқадиган кўйлагингизни кийинг, пардоз ва турмакни ҳам у хоҳлагандек қилинг. Умр йўлдошингиз яхши кўрган таомни пишириб, у севувчи ширин табассумингизни ҳадя этинг. Қийин эмас, шундайми? Буни кўп-кўп такрорлаб туринг.

20-қадам
Бир кам дунё эканлигини унутманг. Ҳеч биримиз айблардан холи эмасмиз. Агар турмуш ўртоғингиз бирор хато иш қилса, «Сизга айтгандим-ку», деб ўргатманг. Унинг вазиятини ҳам тушунишга ҳаракат қилинг.

21-қадам
Сизни билиб-билмай ранжитиб қўйса, эрингиздан хафа бўлиб, узоқ вақт аразлаб юрманг. Аразингиз қанчалик чўзилса, муаммо ҳам чигаллашиб бораверади. Албатта ҳеч биримиз буни хоҳламаймиз, тўғрими?

22-қадам
Хато қилганини англаб, узр сўраганида дарҳол қабул қилинг. Лекин кўнглингиз оғриганини, бундай хатоликлар бошқа қайтарилмаслигига ишонишингизни ҳам айтиб ўтинг. Шу билан бу ҳолатни бутунлай унутинг. Керак бўлиб қолар деб, хотирангизнинг бир бурчагида жой банд қилиб, хатоликларни асраб юрманг.

23-қадам
Ўзингиз ҳам турмуш ўртоғингизнинг кўнглини оғритган ёки хафа қилган бўлсангиз, албатта узр сўранг ва кўпроқ меҳр кўрсатинг.

24-қадам
Бирон-бир илтимосингизни ўз вақтида бажармаса, «Майли, ҳечқиси йўқ. Бу сафар бўлмаса, кейинги сафар», деб қўйинг. Кейинги гал ҳам унутса, сабр ва хотиржамлик билан яна бир бор эслатиб қўйинг.

25-қадам
Аёл турмуш ўртоғидан муҳаббат кутгани каби ўзи ҳам унга муҳаббат кўрсатиши ва доим буни билдириб туришни унутмаслиги даркор. Бунинг ҳеч ҳам уят жойи йўқ. Умр йўлдошингизни севишингизни унга ҳар куни айтинг. Қўрқманг, «Сизни жудаям-жудаям севаман!» деган гапни ҳар куни айтиб, унинг оҳорини тўкмайсиз. Аксинча, қалбларингиздаги ишқни янада алангалатасиз.
Маъқул билсангиз, сиз ҳам буларни албатта ҳаётда синаб кўринг. Шунда мен каби энг бахтиёр аёллардан бири бўласиз!