Ўтган асрнинг ўттизинчи йилларида марғилонлик Мир­ҳожи­бойнинг икки ёш набираси Олтиариққа ёнилғи олгани боришибди. Қайтишда Оқбўйра қишлоғига келганда қоронғи тушиб қолибди. Қаерга боришларини билмай, қўрқиб ўтиришса, бир аёл уларни кўриб, аҳвол сўрабди. Қишлоқдаги бемор отасини кўргани келаётган аёл болаларни ота ҳовлисига олиб бориб, жойлаштирибди.

Эрталаб нонушта пайти ҳовли эгаси болалардан сўрабди:
– Ўғилларим, сизлар қаердансиз?
– Марғилоннинг Шовва  маҳал­­ласи­данмиз.
– Кимнинг ўғилларисиз, – дейди уй эгаси. “Отамизни айтсак, танимаса керак”, деб ўйлаб, “Мирҳожибойнинг набираларимиз”, дейишибди болалар. Бойнинг номини эшитиши билан уй эгаси ўрнидан туриб кетибди ва болалар билан бошқатдан кўришиб, биров бировга битта нонни ҳам ўйлаб берадиган вақт бўлишига қарамай, тезда қатлама пиширтириб, меҳмон қилибди. Кейин болалардан ота-оналари, амаки-тоғаларининг ҳол-аҳволини сўраб, уларга: “Кекирдакдан ўтганига рози бўлинг”, деган одам салом айтди, деб қўйинглар дебди.
Болалар Марғилонга қайтиб, мезбоннинг гапи ва саломини боболарига етказишади.
...Мирҳожибойнинг Зоҳидон, Оқбўйра, Чимён қишлоқларида ерлари бўлиб, бир йили Оқбўйра қишлоғига ҳосилни олиш учун боради. Ўшанда бойнинг ерида ота-онаси билан бир ёш бола ҳам хизмат қилар эди. Бойнинг набиралари той миниб юришганини кўриб, ҳаваси келган болакай той олиш учун бир ҳийла қилади. Хирмонда бир ўра кавлаб, устини суваб, молнинг кекирдагини киши билмас тарзда ўрнаштириб, бир қисмини устидан чиқариб қўяди. Ғаллани хирмонга тўкиш баробари унга ҳам тўкиб, тўлдириб боради.
Ҳосил йиғиштирилиб, ҳаммани рози қилиш чоғи бола ўрнидан туриб: «“Ҳожи дада, кекирдакдан ўтганига рози бўлинг”, дебди. Бой болага қараб туриб: “Сенинг кекирдагингдан ўтганига розиман”, дебди. Бола буни эшитиб ғалати бўлиб, уйига бориб кечаси билан ухлолмай, тўлғониб чиқибди, охири йиғлаб юборибди. Бундан хабар топган отаси: “Яхши қилмабсан, ахир шу кишининг қўлида ишласак, бизга ҳақ тўласа, яна шундай хиёнат қиласанми”, дебди. Ота боши қотиб, бу ҳақда оқсоқолларга маслаҳат солибди.
Улар яширин “омбор”даги донни аравага юклаб, Марғилонга бойнинг ҳузурига келибдилар. Воқеани билдириб, боланинг номидан узр айтишади. Бой болани чақириб, нима учун бундай қилганини сўрайди. “Набираларингизни кўриб, от мингим келиб, шундай қилган эдим”, дейди болакай. Бой: “Бўлмаса, буғдойни бозорга олиб бориб сотинг, етмаса, мана бу ердан олиб сотинг, қўшиб, болага той олиб беринг”, деб кузатиб қўяди.

Раҳматуллоҳ ФАЙЗУЛЛАЕВ,
Марғилон шаҳридаги “Робияхон ҳожи она” жоме масжиди имом-хатиби