Бадиий сўз ижодкори юз бераётган воқеликни, миллий ғурур ва ифтихор туйғусини поэтик мушоҳада этиб, унинг моҳиятини тарихга муҳрлайди. Жўмардлик, мардона руҳ ва меҳру мурувватни сўз шукуҳи олис замонлардан китобхонга етказади, мушоҳадага чорлайди.
Табиатан шоир бўлган халқимиз орасидан минглаб истеъдодлар етишиб чиқаётгани, аввало, мустақиллик шарофати, ижод аҳлига кўрсатилаётган эътибор вағамхўрлик туфайлидир. Асли касби педагог Тошпўлат Хўжамов ҳам озодлик, ҳурлик шабадалари эса бошлагандан буён назм ва насрда истеъдодини синаб, ижодкор сифатида шаклланди. "Турон замин зиё" нашриётида ўтган йили чоп этилган "Чорлар уфқлар" тўпламидан истиқлол йилларида гуллаб-яшнаётган она-Ватанни шарафловчи, дўстлик, меҳр-оқибатни улуғловчи эзгу туйғуларга йўғрилган шеърлар, ҳажвиялар, достонлар ўрин олган. Шоир шеърларида жўшқинлик, кўтаринки руҳ, юксак ифтихор кўриниб туради. "Навобахшдир мустақил юрт", "Ўзбекистон дейдилар", "Марҳабо", "Сенга қайтсам" каби қатор шеърларида она юртга фидойилик, самимият уфуриб туради.
Ўзинг менга устозсан,
Раҳнамо ҳамрозсан,
Ўхшаши йўқ бир созсан,
Камим кўп, лек пардозсан...
дейди "Самарқандим" шеърида. Ёки "Марҳабо" шеърида бугунги фаровон ҳаёт, дориламон замон, мустақиллик ато этган неъматлар қадрин теран англаш учун Хатирчидаги музейга ташриф буюришга даъват этилади. "Сенга қайтсам" шеъридаги:
"Танги" сойим, ювиб ўтгин ғуборларим,
Жарангласин унутилган куй-торларим.
Рақсга тушсин
"Шоҳсупа"нгда раққосалар,
Кексаларнинг кўнглин олинг дўст-ёрларим.
мисралари шоир она қишлоғининг табиати, гўзаллигини мадҳ этади. Тўпламдан ўрин олган "Алишер Навоий" ва "Бурҳониддин Марғиноний" достонларида халқимизнинг буюк аждодларимизга меҳр-муҳаббати ўз ифодасини топган. Мустақиллик шарофати билан буюк бобокалон ҳазрат Алишер Навоий ҳам, улуғ мутасаввуф олим Бурҳониддин Марғиноний ҳам ҳақиқий қадр-қиммат топганлиги шеърий мисраларга йўғрилган. Поэтик образлар, ташбеҳлар содда, халқоналиги билан ажралиб туради.
Шоирнинг мустақиллик мавзуига бағишланган шеърларида ифтихор туйғуси, бахтиёрлик нашидаси, шукроналик ҳисси балқиб туради. Бундай шеърлар ижодида катта салмоқ касб этишини алоҳида қайд этиб ўтиш жоиз. Ана шундай шеърларидан бири "Мустақиллик — қуёшим"да ҳам буни яққол кўрамиз:
Истиқлолим инъом этган юртим бор,
Қилич кесмас шоп мўйловим-муртим бор.
Ватанимдан қарзим — она сутим бор,
Ўзга юртлар сочса олтин, термасман,
Ўз юртимнинг тупроғини бермасман.
Шеър илк бандининг якунловчи мисраларида шоир бадиий эстетик мақсади аниқ ифода этилган. Бу Ватанга садоқат, унинг иқболи, истиқболи учун фидойилик, унинг қадрини баланд тутиш, ёт, ғаразли кўзлардан ҳимоя қилиш, ўзга юртлардан уни афзал билиш туйғуси.
Муаллифнинг яна бир қатор шеърларида шахсий, интим ҳис-туйғуларига кенг ўрин берилади. Ҳаётимизда юз берадиган қувончли, ғам-андуҳли кунлар ҳақида ички кечинмалар, изтиробу шодлик тўлқинлари шарҳланади. Уларнинг барчасида бадиийлик мезонлари талаблар даражасида деб бўлмайди, аммо самимият, некбинлик алоҳида ажралиб туришини эътироф этишимиз зарур. "Кошки бўлсам талабанг" шеъри Навоий давлат педагогика институтига бағишланган. Унда институтнинг зиё маскани эканлиги, бу масканнинг талабаси бўлиш шарафлилиги таъкидланади. "Остонангни яларман", дейди иккинчи бандда. Бу ибора анъана характерида бўлиб, "мадраса тупроғини ялаш" ибораси билан ҳамоҳанг. Илм масканининг "тупроғини ялаш" кўчма маънода бўлиб, илм олиш заҳматини англатади. Шоир бундай аҳдга бекорга келмаганини, чиндан ҳам бу олий таълим масканида ўқиш, унинг талабаси бўлишни истаганлигини изҳор этади. Чунки ишқ ҳам, май сафоси ҳам илм-фан бахш этган сафо олдида ҳеч нарса эмас. Шунинг учун у талаба бўлишни ўзи учун улкан бахт деб билади:
Асло йўқдир ишқ, бода,
Илму фандан зиёда.
Бахтиёр мен дунёда
Кошки бўлсам талабанг.
Тошпўлат Хўжамов ижодкор ўқитувчи. У "Замонавий адабиёт дарсларига қўйиладиган талаблар" номли илмий-услубий рисола яратган. Бундан ташқари, "Онам тортган иплар", "Япроқлар билса гар илдизлар қадрин" сингари шеърий китоблари чоп этилган. Шунингдек, муаллифнинг публицистик мақолалари, очерклар ва ҳикоялари эълон қилинган.
Абдуҳамид ХОЛМУРОДОВ,
филология фанлари доктори.